Bán hạ là một vị thuốc nam hội tụ nhiều công dụng chữa bệnh rất hữu hiệu. Nhằm giúp mọi người có cái nhìn tổng quát hơn về vị thuốc quý này. Bài viết sau đây sẽ Tổng hợp 26 công dụng chữa bệnh từ bán hạ không phải ai cũng biết. Hãy cùng dành vài phút để theo dõi nhé!
Bán hạ là cây gì?
Bán hạ hay trong dân gian còn gọi là: cây bán hạ nam, cây chưởng diệp bán hạ, cây chóc chuột, củ chóc, lá ba chìa. Tên khoa học của bán hạ là Typhonium Trilobatum, thuộc họ Ráy (Araceae).
Đặc điểm của cây bán hạ
Bán hạ là một loại cây cỏ, không có thân. Lá có hình tim, hình mác hay có chia 3 thùy. Lá cây có độ dài khoảng 4 – 15 cm, chiều rộng khoảng 3,5 – 9 cm. Bông mo với phần trần khoảng dài 17 – 27 mm, hoa đực có chiều dài 5 – 9 mm. Củ chóc có hình cầu, đường kính khoảng 2 cm. Quả bán hạ có hình trứng, mọng, chiều dài 6 mm.
Phân bố, thu hái, chế biến bán hạ
Cây bán hạ mọc khá nhiều tại một số nước như Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc. Ở Việt Nam cây mọc hoang rất nhiều. Vào mùa thu đông là thời điểm thích hợp để thu hoạch củ và rễ cây bán hạ.
Do có chứa độc tính nên nếu không được sơ chế cẩn thận cây bán hạ dễ gây ngứa. Do đó, hãy tham khảo cách thực hiện sau đây để đảm bảo hiệu quả tốt:
Cách 1: Sử dụng 1kg củ bán hạ đã rửa sạch và ngâm trong nước nhiều ngày). Cug2 với 300g gừng tươi giã nát, 500g đường phèn. Đem tất cả cho vào thau. Sau đó đổ cho ngập nước. Tiến hành ngâm trong khoảng 24 tiếng. Tiếp tục rửa rồi đem đồ chín là được.
Cuối cùng, thái từng lát mỏng bán hạ nam. Tiếp tục ngâm nước gừng tỷ lệ 1kg dược liệu:150g gừng già và để qua đêm. Sau đó vớt bán hạ ra để ráo, sao vàng.
Cách 2: Nguyên liệu cần chuẩn bị gồm có củ chóc 2kg, bồ kết, cam thảo mỗi thứ 0,1g. Đem rửa sạch tất cả nguyên liệu. Riêng đối với củ hóc cần ngâm nước từ 2-3 ngày để loại bỏ hết chất nhớt gây ngứa. Tiếp đến đổ ngập nước và đun sôi cho đến khi nước cạn. Cuối cùng vớt ra và sấy khô để sử dụng dần.
Thành phần hóa học của cây bán hạ
Trong thành phần của cây bán hạ có chứa một số hoạt chất quan trọng như: phytosterrol, ancaloit, ancol. Bên cạnh đó, dịch chiết cồn chủ còn có b- sitosterol , alkaloid và 2 sterol chưa xác định, chất kết tinh.
Công dụng dược lý của bán hạ chế
Bán hạ theo đông y là loại dược liệu có vị cay, tính ấm. Có công dụng kích thích mạnh, chống buồn nôn. Bên cạnh đó còn có tác dụng ức chế trung khu và mạc tiểu thần kinh, giảm ho đáng kể. Chất gây cay trong thành phần dễ bay hơi trong quá trình đun nóng hay phơi khô. Vậy nên bán hạ chế chỉ còn lại một ít vị cay, tán phong đờm tốt.
Bán hạ chế trị bệnh gì?
Tổng hợp 26 công dụng chữa bệnh từ bán hạ không phải ai cũng biết gồm có:
- Chữa trị ho do cảm phong hàn.
- Chữa trị đau nhói ở ngực, ở giữa tim khi đè thấy đau.
- Trị hen suyễn, thiếu máu, da xanh xao.
- Trị chứng ho nhiều đờm, nôn mửa, thượng vị trướng tức.
- Chữa viêm phế quản mạn tính, nhiều đờm.
- Chữa ho có đờm, sốt kèm ho, khó thở, miệng khát.
- Chữa trị nôn thai nghén.
- Trị đờm nhiều do bia rượu, ngực đầy trướng khó chịu.
- Chữa chứng buồn nôn, trướng bụng.
- Trị bụng đầy do tiêu chảy, nôn mửa.
- Chữa trị nôn ọe, hồi hộp, chóng mặt, ăn uống không ngon.
- Trị ăn thức ăn lạnh vào là mửa ra.
- Chữa đàm đình lưu lại làm ngực đầy tức, ăn không xuống, mửa ra đàm.
- Chữa trị đàm kết không ra, tiếng nói không rõ lâu năm.
- Trị đàm nhiều, an thần, lợi đầu mắt.
- Chữa trị ngực bị nghẹt vì phong đàm.
- Trị tim hồi hộp.
- Chữa đầy bụng ở trẻ nhỏ.
- Trị hạch lâm ba cổ mãn tính.
- Chữa trị chứng rối loạn tiêu hóa.
- Chữa trị kinh giản lưng gáy cứng đờ, trúng phong mồm lệch mắt.
- Trị đinh nhọt, viêm mủ da.
- Trị bạch trọc, di tinh, mộng tinh.
- Chữa ong đốt, rắn cắn.
- Hỗ trợ chữa ung thư cổ tử cung.
- Chữa loét cổ tử cung.
Xem thêm:
- CAM THẢO VÀ 20+ TÁC DỤNG TUYỆT VỜI BẠN CẦN BIẾT
- CÂY BẠCH ĐỒNG NỮ VÀ 10 CÔNG DỤNG CHỮA BỆNH BẤT NGỜ
- CÂY RẺ QUẠT VÀ 10 BÀI THUỐC CHỮA BỆNH HIỆU QUẢ DÂN GIAN
Một số bài thuốc từ cây bán hạ
Chữa ho gió, ho có đờm, ho lâu ngày, nôn mửa
Cách 1: Bán hạ, vỏ quýt khô, rễ dâu mỗi loại 150g, cát cánh, ô mai, lá chanh, lá táo, cam thảo dây mỗi loại 100g và đường 200g.
- Đem Bán hạ, vỏ quýt, rễ dâu, cát cánh đem phơi hoặc sấy đến khô giòn rồi tán bột mịn.
- Ô mai bóc lấy cùi rồi giã nhuyễn.
- Lá táo, lá chanh, cam thảo dây đem sắc với 400ml nước trên lửa nhỏ đến khi còn khoảng 100ml.
- Đường nấu thành siro.
- Trộn đều tất cả rồi vo thành viên có trọng lượng 0,5g. Người lớn dùng khoảng 15 – 20 viên/ngày, trẻ em dùng từ 5 – 15 viên tùy từng độ tuổi và ngậm nhiều lần trong ngày.
Trị nôn thai nghén
Chuẩn bị Bột Sơn dược và Thanh Bán hạ mỗi loại 30g. Bán hạ đun với lửa nhỏ trong khoảng 45 phút, bỏ xác cho thêm bột Sơn dược vào đun sôi 3 – 4 lần. Sau đó cho đường đủ ngọt, mỗi ngày uống 1 thang.
Trị loét cổ tử cung
Dược liệu bán hạ sống nghiền bột rây, khi dùng lấy miếng bông có cột sợi chỉ tẩm thuốc rồi đặt vào chỗ đau. Lưu ý nên đặt áp sát vào chỗ loét và lấy ra sau 24 giờ. Mỗi tuần thực hiện từ 1 – 2 lần, kiên trì áp dụng 8 lần là có kết quả.
Trị ho khi mắc chứng cảm phong hàn
Chuẩn bị Chế Bán hạ, Phục linh, Trần bì mỗi loại 10g và Cam thảo 3g. Đem các vị thuốc đã chuẩn bị sắc nước uống hàng ngày, kiên trì sử dụng từ 7 – 10 ngày để có hiệu quả tốt nhất.
Bán hạ trị chứng rối loạn tiêu hóa
Bán hạ chế 10g, Hoàng cầm 10g, Can khương 5g, Hoàng liên 3g, Đảng sâm 10g, Chích thảo 3g và Đại táo 3 quả. Đem các vị thuốc sắc với nước uống hàng ngày để giảm nhanh các triệu chứng khó chịu do rối loạn tiêu hóa.
Trị đau nhức đầu
Chuẩn bị 280g bán hạ sau đó đem trộn với nước. Lấy 4g Đinh hương bọc trong 1 miếng giấy bạc đem nướng lên cho chín. Sau đó lấy 2 loại dược liệu này trộn với nước gừng rồi vo viên nhỏ như hạt mè. Mỗi lần uống 20 – 30 viên thuốc với nước trần bì.
Trị đau đầu, tăng huyết áp và di chứng tai biến mạch máu não
Sử dụng bài thuốc Bán hạ bạch truật thiên ma thang gồm: Bán hạ chế 6g, Bạch linh 8g, Bạch truật 8g, Thiên ma 6g, Quất hồng 6g và Cam thảo 2g, Gừng tươi 2 lát và táo đỏ 2 quả.
Cách dùng: Đem các vị thuốc sắc với nước uống mỗi ngày để giảm phong, trừ thấp, hóa đờm.
Chữa đờm dãi gây vướng cổ, nghẹt thở, ho tức ngực, đau bụng, nôn mửa, đi ngoài.
Sắc các vị thuốc Bán hạ 8g, trần bì 8g, gừng sống 6g và lấy nước uống hàng ngày để trị dứt điểm triệu chứng bệnh.
Chữa bụng đầy trướng
Bán hạ (chế với gừng), quế với lượng bằng nhau, sau đó đem tán bột rồi dùng để uống với nước sắc của lá lấu và xương bồ.
Trị trúng nắng, giải khát, tỳ vị không điều hòa
Chuẩn bị Bán hạ (nấu giấm) 1kg, Phục linh 500g, Cam thảo (sống) 500g đem tất cả tán bột. Sau đó trộn với nước gừng và miến làm viên to bằng hạt ngô lớn. Mỗi lần người bệnh uống 50 viên thuốc với rượu nóng để có hiệu quả điều trị tốt nhất.
Trị tim hồi hộp
Sử dụng Bán hạ và Mai hoàng với liều lượng bằng nhau. Đem 2 vị thuốc tán thành bột mịn và vo thành viên nhỏ bằng hạt đậu. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần uống 30 viên để giảm nhanh triệu chứng bệnh.
Trị đờm nhiều do rượu
Bán hạ và Thiên nam tinh mỗi loại 80g đem tán bột. Sau đó ngâm bột cùng 5 bát nước qua 1 đêm, đến sáng hôm sau thì đổ nước đi, sấy khô và tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng 8g bột thuốc sắc với 3 lát gừng để uống.
Trị đinh nhọt, viêm mủ da
Lấy Bán hạ rửa sạch, bỏ vỏ, nghiền bột và thêm bột hoa hồng tạo thành bột dẻo rồi đắp lên vị trí bị đinh nhọt hay viêm mủ da. Kiên trì đắp thuốc hàng ngày giúp loại bỏ triệu chứng bệnh nhanh chóng.
Trị bạch trọc, di tinh, mộng tinh
Lấy bán hạ rửa 10 lần, xắt nhỏ, sau đó thêm 80g Mộc trư linh đem sao vàng để hết hỏa độc. Thêm 40g Mẫu lệ đã sao qua rồi tán bột. Lấy Sơn dược làm hồ, trộn thuốc mới cán bột thành viên to bằng hạt ngô. Mỗi lần người bệnh uống 30 viên với nước Phục linh để điều trị bệnh.
Dược liệu bán hạ có giá bao nhiêu?
Củ bán hạ đã sơ chế thường được bán trên thị trường với giá 400.000 – 500.000 VNĐ/ 1kg. Hiện nay các loại dược liệu không rõ nguồn gốc và đảm bảo dược tính. Do đó trước khi chọn mua, người dùng nên tham khảo ở những nhà thuốc lớn hoặc địa chỉ bán uy tín.
Người dùng có thể phân biệt dược liệu đảm bảo chất lượng hay không dựa trên một số đặc điểm sau:
- Dược liệu thường có dạng hình cầu hoặc hình cầu dẹt, đường kính 1 – 1,5 cm.
- Mặt ngoài có màu trắng hoặc màu vàng nhạt.
- Đỉnh có chỗ bị lõm là vết sẹo của thân cây, xung quanh có nhiều chấm nhỏ đó là vết sẹo rễ.
- Phía đáy tù và tròn, hơi nhẵn.
- Chất cứng chắc, có mặt cắt trắng và nhiều bột.
- Mùi dịu nhẹ, vị hăng, tê và kích ứng.
Lưu ý khi sử dụng bán hạ
Bán hạ là vị thuốc có chứa độc tố, do đó nếu không sử dụng đúng cách có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thậm chí là tính mạng người bệnh. Do đó, khi sử dụng vị thuốc Đông y này cần lưu ý:
- Bán hạ kỵ một số dược liệu nhất định như Tạo giác, Hùng hoàng, Gừng tươi, Gừng khô, Tần bì, Quy giáp, Ô đầu, máu dê, Hải tảo, Đường, Mạch nha. Do đó các bài thuốc tuyệt đối không kết hợp sử dụng những loại dược liệu này với nhau.
- Dược liệu sống uống quá liều dễ bị ngộ độc, ăn sống miệng lưỡi có cảm giác tê. Trường hợp nặng có thể bị nghẹt thở, khó thở và dẫn đến tử vong. Do đó cần hạn chế sử dụng sống, các bài thuốc bắt buộc có vị thuốc này cần sử dụng theo đúng chỉ dẫn.
- Cách dùng tốt nhất là phải đem ngâm nước nóng chừng nửa ngày cho hết nhớt nếu không sẽ còn độc uống vào ngứa cổ. Trong các bài thuốc nên dùng kèm theo Sinh khương vì Sinh khương chế được độc của vị thuốc này.
- Không sử dụng vị thuốc này cho phụ nữ có thai, người bị chứng táo nhiệt, âm hư, ho khan, khạc máu.
- Liều lượng an toàn và thường được thầu thuốc chỉ định sử dụng là từ 2 – 6g. Tuy nhiên trong một số bài thuốc có sự gia – giảm liều lượng khác nhau sao cho mang lại công dụng trị bệnh tốt nhất.
Hy vọng với bài viết Tổng hợp 26 công dụng chữa bệnh từ bán hạ không phải ai cũng biết. Đã cung cấp được các kiến thức bổ ích cho bạn đọc về loại cây nhiều công dụng ấn tượng này.
Trả lời