Hiện nay, cây ba kích đã không còn quá xa lạ gì với chúng ta. Ba kích là một loại dược liệu quý được sử dụng rộng rãi trong Đông y và y học hiện đại. Để giúp mọi người hiểu rõ hơn về cây ba kích cũng như những hiệu quả chữa trị mà nó mang lại. Bài viết sau sẽ giới thiệu rõ hơn về 23 tác dụng của cây ba kích tuyệt vời không ngờ. Mời mọi người cùng tìm hiểu ngay.
Table of Contents
Cây ba kích là gì?
Ba kích hay còn có các tên gọi khác như dây ruột gà, ba kích thiên (Trung Quốc), Chẩu phóng xì (Quảng Ninh). Tên khoa học của ba kích là Morinda officinalis stow, thuộc họ nhà Cà phê (Rubiaceae).
Đây là loại sống nhiều năm, cây dây leo thân quấn, rễ phình to thắt lại từng khúc, thân mảnh, lông mịn. Lá thuôn nhọn hình bầu dục hoặc hình mác, mọc đối, phiến lá cứng, có hình bầu dục thuôn nhọn. Cuống ngắn, có nhiều lông tập trung ở gân, mép. Khi về già lông ít đi, lúc non có màu xanh, khi già chuyển sang màu trắng mốc và khi khô có màu nâu tím. Mỗi lá có chiều dài từ 6 đến 15cm, rộng từ 2,5 đến 6cm.
Ngọn màu tím, có cạnh, có lông nhưng khi về già thì lại nhẵn. Lá kèn thì nhẵn và ôm sát vào thân. Hoa nhỏ, tập trung thành tán ở đầu cành. Khi mới nở có màu trắng, dần dần ngả vàng. Trang hoa liền với phía dưới thành ống ngắn. Quả hình cầu, lúc chín màu đỏ, có cuống riêng rẽ.
Thành phần hóa học của ba kích
Ba kích có thành phần bao gồm: Antraglycozid, anthraquinon, nhựa, acid hữu cơ tinh dầu, đường… Rễ cây ba kích tươi có vitamin C, rễ khô không có.
Các loại ba kích và cách phân biệt
Tại Việt Nam có 2 loại ba kích là: ba kích tím và ba kích trắng. Vỏ củ ba kích tím có màu vàng sậm, phần thịt có sắc tím, trong khi ba kích trắng màu vàng nhạt, phần thịt màu trắng trong. Đặc biệt khi ngâm rượu thì ba kích tím làm rượu chuyển sang màu tím còn ba kích trắng thì không.
Ba kích tím có nhiều tác dụng tốt hơn và khi ngâm rượu cũng ngon hơn nên được sử dụng phổ biến hơn và có giá cao hơn ba kích trắng.
Công dụng của cây ba kích
23 tác dụng của cây ba kích tuyệt vời không ngờ gồm có:
- Điều trị liệt dương, ăn nhiều, ngũ lao, hạ khí, thất thường.
- Điều trị đi đứng khó khăn, đau lưng do phong hàn.
- Điều trị liệt dương.
- Điều trị chứng di tinh, thận hư, dương úy.
- Điều trị thận hư, đi tiểu nhiều lần, di liệu.
- Bổ thận, tráng dương.
- Điều trị bệnh huyết áp cao.
- Điều trị kinh nguyệt không đều, tử cung bị lạnh, xích bạch đới hạ.
- Điều trị tiểu nhiều.
- Điều trị bạch trọc.
- Điều trị tiểu không tự chủ, đau bụng.
- Điều trị mặt trắng nhạt, mạch yếu, buồn sầu ca khóc.
- Điều trị thận hư hàn, liệt dương, tiểu nhiều, lưng và gối đau. Không muốn ăn uống, đứng ngồi không có sức. Xương khớp yếu, bụng đầy trướng và yếu lạnh ở bàng quang, vùng rốn.
- Điều trị thận bị hư lao, tay chân tê, đau lưng, chân đau. Ăn không tiêu, khát, bụng ngực đầy trướng, bụng dưới lạnh đau. Nôn ra nước chua, tiểu són, táo bón.
- Điều trị mặt sạm đen, miệng bị khô, hư thoát nguyên khí. Chảy nước mắt sống, tai ù, lưng nặng, đau, đau nhức các khớp xương, âm hư, đổ mồ hôi trộm.
- Điều trị lưng đau, gối mỏi, đau khớp xương, chuột rút, liệt dương, thận hư.
- Điều trị sán khí do hư thận.
- Điều trị mộng tinh.
- Bổ thận, tráng dương, tăng trưởng cơ nhục, dưỡng sắc đẹp.
- Trị liệt dương, tảo tinh, tiết tinh, lưng đau, vô sinh (ở nữ) do Thận dương hư.
- Trị người lớn tuổi lưng đau, chân tê, chân yếu, chân mỏi.
- Trị phong thấp đau nhức, cước khí, phù.
- Chân tay lạnh, lưng gối mỏi đau, mặt trắng nhợt nhạt.
Xem Thêm:
- 14 CÔNG DỤNG TUYỆT VỜI CỦA CÂY TRẠCH TẢ TRONG CHỮA BỆNH
- CÂY AN XOA CÓ CÔNG DỤNG GÌ VỚI SỨC KHỎE CON NGƯỜI?
- 6 CÔNG DỤNG CỦA TRÀ DÂY RỪNG CỰC NỔI BẬT CÙNG CÁCH SỬ DỤNG
Các bài thuốc từ cây ba kích
Dược liệu được sử dụng bằng nhiều cách khác nhau để trị bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc từ ba kích mà bạn có thể áp dụng.
- Trị thận bị hư hàn, lưng và gối đau, xuất tinh sớm, rối loạn cương dương, yếu sinh lý, tiểu nhiều, không muốn ăn uống, xương khớp yếu, đứng ngồi không có sức, bàng quang bị yếu lạnh, vùng rốn và bụng đầy trướng:
Ba kích 30g, bạch linh 22g, chỉ xác 22g, hoàng kỳ 22g, lộc nhung 30g, mẫu đơn 22g, mộc hương 22g, ngưu tất 22g, nhân sâm 22g, nhục thung dung 30g, phụ tử 30g, phúc bồn tử 22g, quế tâm 22g, sơn thù 22g, tân lang 22g, thạch hộc 30g, thục địa 30g, thự dự 22g, tiên linh tỳ 22g, trạch tả 22g, tục đoạn 22g, viễn chí 22g, xà sàng tử 22g. Tán bột, hòa mật làm hoàn. Ngày uống 16 – 20g với rượu nóng, lúc đói (Ba kích hoàn – Thái Bình thánh huệ phương).
- Trị phụ nữ tử cung bị lạnh, kinh nguyệt không đều, xích bạch đới hạ
Ba kích 120g, lương khương 20g, tử kim đằng 640g, thanh diêm 80g, nhục quế (bỏ vỏ) 160g, ngô thù du 160g. Tán bột. Dùng rượu hồ làm hoàn. Ngày uống 20 hoàn với rượu pha muối nhạt (Ba kích hoàn – Cục phương).
- Trị mạch yếu, mặt trắng nhạt, buồn sầu ca khóc
- Ba kích (bỏ lõi), hồi hương (sao), nhục thung dung (tẩm rượu), bạch long cốt, ích trí nhân, phúc bồn tử, bạch truật, mẫu lệ, thỏ ty tử, cốt toái bổ (bỏ lông), nhân sâm đều 40g. Tán bột, ngày uống 2 lần, mỗi lần 10 – 20g (Ba kích hoàn – Y học phát minh).Trị nguyên khí bị hư thoát, mặt sạm đen, miệng khô, lưỡi dính, hay mơ, hoảng sợ, chảy nước mắt sống, tai ù như ve kêu lưng nặng, đau, các khớp xương đau nhức, âm hư, ra mồ hôi trộm tay chân không có sức, tử cung bị lạnh, kinh nguyệt không đều
Ba kích 90g, lương khương 180g, ngô thù 120g, nhục quế 120g, thanh diêm 60g, tử kim đằng 500g. Tán bột, trộn với rượu nếp làm hoàn. Ngày uống 16 – 20g với rượu hòa ít muối hoặc nước muối loãng (Ba kích hoàn – Thái bình huệ dân hòa tễ cục phương).
- Bổ thận, tráng dương, tăng trưởng cơ nhục, dưỡng sắc đẹp
Ba kích (bỏ lõi) 60g, cam cúc hoa 60g, câu kỷ tử 30g, phụ tử (chế) 20g, thục địa 46g, thục tiêu 30g. Tán bột, cho vào bình, ngâm với 3 lít rượu. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 15 – 20ml, lúc đói (Ba kích thục địa tửu – Nghiệm phương).
- Trị người lớn tuổi lưng đau, chân tê, chân yếu, chân mỏi
Ba kích thiên, xuyên tỳ giải, nhục thung dung, đỗ trọng, thỏ ty tử, lượng bằng nhau, lộc thai 1 bộ. Tán nhuyễn, trộn với mật làm hoàn. Mỗi lần uống 8g, ngày 2 – 3 lần với nước ấm (Kim cương hoàn – Lâm sàng thường dụng Trung dược thủ sách).
Cách dùng ba kích ngâm rượu
Chuẩn bị
Để có một bình rượu ba kích quý và chất lượng, quá trình chuẩn bị cực kỳ quan trọng, bao gồm những bước chính sau:
Sơ chế nguyên liệu:
– Chọn củ ba kích không cần to, lưu ý, chọn củ già sần sùi vì củ càng già ngâm chất rượu tốt hơn, không chọn củ trơn bóng.
– Vừa rửa vừa chà bằng bàn chải để loại bỏ hết đất bẩn. Rửa nhiều lần đến khi nước trong thì vớt ra, để ráo nước.
– Rút lõi ba kích:
Bạn có thể rút lõi ba kích bằng một trong những cách sau:
- Cách rút lõi ba kích bằng tay: dùng tay không để từ từ bóc vỏ rồi rút lõi. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể dùng dao chẻ dọc củ ra làm 2 phần rồi dễ dàng kéo phần lõi về 2 phía (áp dụng cho ba kích trồng)
- Cách rút lõi ba kích bằng cách đập: Cho củ lên thớt dùng chày hoặc vật cứng đập mạnh, phần thịt và phần lõi sẽ tách rời nhau. Cách này vừa nhanh chóng, vừa thuận tiện lại đạt năng suất cao nên được sử dụng khá rộng rãi đối với các loại ba kích rừng.
- Cách rút lõi ba kích trong công nghiệp: Do nhu cầu khối lượng lớn, trong công nghiệp, người ta sẽ sử dụng phương pháp hấp hơi nóng làm mềm để rút lõi một cách dễ dàng.
Các lưu ý khi dùng cây ba kích
Bên cạnh những công dụng tuyệt vời thì vị thuốc này sử dụng không đúng cách cũng gây ra nhiều tác dụng không mong muốn cho người dùng:
- Gây liệt dương: lõi củ ba kích chứa nhiều rubiadin gây liệt dương ở nam giới, cần sơ chế kỹ càng loại bỏ lõi trước khi dùng.
- Ức chế hoạt động hệ tim mạch: mạch đập nhanh, buồn nôn, chóng mặt…
Những đối tượng sau đây nếu muốn sử dụng ba kích nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng:
- Người bị bệnh về tim mạch.
- Người bị rối loạn tiêu hóa, táo bón, đau dạ dày.
- Người có triệu chứng sốt.
- Người bị huyết áp thấp.
- Người mẫn cảm với những thành phần hóa học của thuốc.
- Không dùng quá 15g ba kích/ngày, không dùng trong thời gian kéo dài.
- Đang chữa bệnh với các dược phẩm khác không nên dùng vị thuốc này.
- Nồi kim loại sẽ làm cho tác dụng của thảo dược giảm đi, nên sử dụng nồi sứ hoặc nồi đất để sắc thuốc.
- Phụ nữ có thai và trẻ em dưới 6 tuổi chưa có chỉ dẫn từ bác sĩ không được dùng.
Trên đây là 23 tác dụng của cây ba kích tuyệt vời không ngờ. Hy vọng bài viết đã cung cấp được các kiến thức y học bổ ích. Cũng như giúp bạn hiểu rõ hơn về những giá trị tốt của ba kích mang lại cho sức khỏe nhé!
Trả lời