Trắc bách diệp là dược liệu được Đông y sử dụng phổ biến trong các bài thuốc chữa chảy máu chân răng, băng huyết, rong kinh, mất ngủ… Cùng tìm hiểu sâu hơn về cây trắc bách diệp và #16 công dụng chữa bệnh không ngờ trong bài viết dưới đây bạn nhé!
Table of Contents
Cây trắc bách diệp là gì?
Cây trắc bách diệp là một loại thực vật hạt trần được phân vào họ Trắc bách ( Cupressaceae). cây phát triển tối đa có thể cao tới 6 – 8 mét. Dọc theo thân mọc ra nhiều nhánh con chứa lá.
Lá trắc bách diệp mọc đối tạo thành khom màu xanh đậm, phiến lá nhỏ tương tự như lá thông, dẹp, hình vảy. Quả được tạo thành từ 6 – 8 mảnh vảy dày xếp úp vào nhau tạo thành hình nón. Khi còn non có màu xanh như khi già quả chuyển sang màu nâu sẫm. Quả chín bung ra để lộ hạt bên trong.
Nón cái có hình nón tròn mọc ở đầu cành ngắn. Gồm có 6-8 vảy dày màu vàng xanh ở bên ngoài. Có 6 vảy khô màu vàng nâu bên trong xếp 1 vòng và 2 vảy to tại trung tâm. Vảy bên ngoài mặt trong có phủ phấn trắng, hình xoan, rộng 0,6-1 mm, dài 1,5-2 mm.
Nón đực có hình đuôi sóc mọc đầu cành ngắn gồm 8-10 vảy hình trái xoan tròn. Vảy có màu trắng hoặc vàng xanh với chiều dài gần 1 mm. Mặt trong bao gồm những túi phấn hình cầu màu xanh bao xung quanh 1 trục hình trụ chứa nhiều hạt phấn màu xanh. Hạt có hình trứng nhọn, màu vàng đến nâu nhạt, dài khoảng 3-8 mm và nhẵn bóng.
Hạt trắc bách diệp hình trứng, màu nâu đậm, không cạnh.
Phân bố và thu hái cây trắc bách diệp
Cây trắc bách diệp được trồng rộng rãi khắp các vùng miền nước ta. Cây vừa được thu hái làm thuốc, vừa được trồng trong chậu làm cảnh do có hình dáng đẹp.
Các bộ phận của cây được sử dụng làm thuốc bao gồm:
- Cành lá: Trắc bách diệp
- Hạt: Đông y gọi là bá tử nhân
Lá cây có thể được thu hái vào mọi thời điểm trong năm. Tuy nhiên trắc bá diệp dược liệu thu hoạch vào tháng 9, 10, 11 sẽ cho dược tính tốt hơn cả. Lá và những cành nhỏ của cây sẽ được cắt về, làm khô bằng cách phơi hoặc sấy. Sau đó bảo quản nơi khô thoáng để làm thuốc chữa bệnh trong thời gian dài.
Quả thường được thu hoạch vào mùa thu hoặc mùa đông. Những quả già sẽ được đem về phơi khô, loại bỏ lớp vỏ bên ngoài để lấy hạt rồi đem phơi thêm lần nữa. Lúc này sẽ thu được vị thuốc gọi là bá tử nhân.
Thành phần hóa học của trắc bách diệp
Trong cành và lá có tinh dầu và nhựa. Trong các loại tinh dầu có pinen, cariophylen. Có tài liệu còn nói trong cây bách diệp có chứa hàm lượng vitamin C. Theo phân tích Phòng hóa học thực vật Viện nghiên cứu khoa học y học Trung Quốc (Bắc Kinh). Cây trắc bách diệp có được phản ứng của glucozit chữa tim. Trong cành và lá cây trắc bách diệp:
- Chất nhậu
- Tinh dầu chứa các chất pinen và cariophilen
- Myrixetin C15H10O8
- Axit juniperic C16H32O3
- Hinokiflavon C30H18O3
- Axit sabinic C12H24O3
- Amentoflavon C30H18O10
- Axit hữu cơ dạng estolide
- Vitamin C
- Tanin…
– Hạt cây:
- Chất béo
- Saponozit
Tác dụng dược lý
Thử nghiệm nước sắc Trắc bá diệp trên chó được thực hiện tại Bộ môn Dược lý Trường Đại học Y dược Hà Nội vào năm 1962 cũng cho thấy khả năng đông máu nhanh hơn.
Dùng phần lắng đọng của nước sắc Trắc bá diệp với rượu có tác động lên trung khu thần kinh và giảm ho rõ.
Dịch chiết làm Pentobarbital sodium có tác dụng gây mê tốt hơn trên súc vật được thử nghiệm.
Ngoài ra, vị thuốc Trắc bá diệp còn thể hiện khả năng ức chế đối với một số loại vi khuẩn, tụ cầu khuẩn, virus cúm.
Tinh dầu trắc bách diệp
Tinh dầu cây trắc bách diệp là một trong những loại tinh dầu nổi tiếng nhất có nhiều công dụng hữu ích đặc biệt là làm đẹp, chăm sóc da cho các cô gái khá hiệu quả.
Tác dụng
- Giúp làm đẹp: giữ ẩm cho da, giảm rụng tóc, kích thích tiết mồ hôi để loại bỏ độc tố, làm sạch lỗ chân lông và tuyến bã nhờn.
- Hỗ trợ điều trị: Co các mạch máu hỗ trợ cầm máu hiệu quả, hạn chế – khử mùi mồ hôi. Giảm đau trong co thắt ruột, buồn nôn; chống viêm, thấp khớp, điều trị giãn tĩnh mạch, viêm phế quản, hen suyễn; Tuyệt vời cho gan, đường hô hấp, đường tiêu hóa, đường tiết niệu, giảm huyết áp, chống viêm, chống vi khuẩn.
- Thanh lọc bầu không khí, khử mùi hiệu quả, giảm lo lắng, giúp thư giãn, an thần và kích thích cảm giác hạnh phúc, xoa dịu khi bị sốc tâm lý.
- Đuổi côn trùng.
Công dụng của cây trắc bách diệp
Cầm máu
- Thành phần: 30 – 50g trắc bách diệp, dùng cả cành và lá
- Cách sử dụng: Đem nguyên liệu đã chuẩn bị sao vàng, cho vào ấm sắc với 1 lít nước. Chờ cho nước sôi, vặn nhỏ lửa, tiếp tục đun ấm thuốc đến khi cạn còn một nửa. Chia uống 2 lần vào buổi sáng và buổi chiều.
Chữa ho ra máu, thổ huyết
- Thành phần: Trắc bách diệp, ngải diệp ( mỗi vị 15g), can khương (6g)
- Cách sử dụng: Sao cây trắc bách diệp cho cháy đen, tương tự can khương cũng đem sao vàng. Tất cả sắc chung lấy nước đặc uống hàng ngày. Kiên trì dùng thuốc trong 5 – 7 ngày để trị dứt điểm chứng ho ra máu.
Trị chứng chảy máu cam
- Thành phần: Lá trách bách diệp, lá ngải diệp, lá sen ( mỗi vị 15g), địa hoàng và ngó sen ( mỗi vị 8g).
- Cách sử dụng: Tất cả cho vào chảo sao vàng, cho vào ấm cùng 1 lít nước sắc đến khi cạn còn 1/2. Chia đều 2 phần uống vào buổi sáng và buổi tối liên tục trong 7 ngày.
Chữa ho lâu ngày
- Thành phần: Lá cây trắc bách diệp 10g, rễ cây tầm gửi sống ký sinh trên thân cây dâu 10g, rễ chanh 10g, rễ dâu 10g.
- Cách sử dụng: Dược liệu trắc bách diệp cùng các vị trên hợp thành một thang. Đem tất cả sao vàng rồi sắc nước uống với liệu trình 7 ngày liên tục. Mỗi ngày dùng 1 thang kết hợp giữ ấm cơ thể, uống nhiều nước, súc miệng với nước muối ấm hàng ngày và ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng để mau chóng đẩy lùi tác nhân gây bệnh.
Chữa mồ hôi ra nhiều do âm hư
- Thành phần: Hạt trắc bách diệp và vỏ hạt lúa tiểu mạch ( mỗi vị 16g), sơn khương, cẩu cốt, đảng sâm, hải lệ tử bì, hạ khúc ( mỗi vi6 12g), ngũ vị tử (8g).
- Cách sử dụng: Tất cả tán bột, trộn với một ít táo nhục sắc uống ngày 1 thang để điều hòa hoạt động của tuyến mồ hôi.
Tốt cho bệnh nhân loạn nhịp tim, lo âu, chứng hay quên
- Chuẩn bị: lá trắc bách diệp khô, đương quy theo tỷ lệ 2:1
- Cách sử dụng: Nghiền cả hai thành bột. Mỗi lần lấy 50 viên uống với nước muối nhạt, ngày dùng 2 lần.
Làm đẹp, chống lão hóa
- Thành phần: Hạt trắc bách diệp 30g, hoa cúc 30g
- Cách dùng: Cả hai vị thuốc sao khô, tán bột. Mỗi lần lấy 20g pha với nước nóng và 2 thìa mật ong uống giúp da dẻ hồng hào, bớt sạm nám tàn nhang và làm chậm tiến trình lão hóa.
Kích thích mọc tóc, ngăn rụng tóc
- Thành phần: Cây trắc bách diệp và hồ đào nhục ( mỗi loại 500g )
- Cách sử dụng: Tán các vị trên thành bột mịn, trộn lẫn với nhau bảo quản trong hũ dùng dần. Khi sử dụng, lấy 9g bột pha với nước ấm uống. Nên dùng thuốc sau khi ăn khoảng 30 phút để các dược chất được hấp thu tốt.
Điều trị suy giảm trí nhớ, ngủ mộng mị, tinh thần không ổn định
- Thành phần: Lá trắc bách diệp 100g, đương quy 100g
- Cách sử dụng: Phơi các vị dược liệu trên ngoài nắng to cho thật khô. Tán bột mịn, trộn chung với lượng mật ong vừa đủ để được hỗn hợp bột không còn dính tay. Vo viên hoàn cất vào hũ kín dùng dần. Liều dùng 12g x 2 lần/ngày trong 1 tuần liên tục.
Chữa kiết lỵ
- Thành phần: Hạt trắc bách diệp ( 8 -12g )
- Cách sử dụng: Sau khi phơi khô hạt trắc bách diệp, đem giã nát, hòa chung với 1 cốc nước đun sôi để nguội. Chắt nước uống 4 – 5 ngày liên tục các triệu chứng bệnh kiết lỵ sẽ thuyên giảm đáng kể.
Trị rong huyết, băng huyết
- Thành phần: 10g lá trắc bách diệp, ngải diệp 10g, trần bì 10g, buồng cau điếc 10g, bạc hà 10g.
- Cách sử dụng: Sắc các vị thuốc đã chuẩn bị cùng 1 lít nước. Canh cho đến khi nước trong ấm cạn còn 1/2 thì tắt bếp. Mỗi ngày sắc 1 thang chia uống 2 lần.
Xem thêm:
- TÁC DỤNG CỦA TRẦM HƯƠNG, CÁCH NHẬN BIẾT TRẦM HƯƠNG
- TÁC DỤNG CỦA CÂY TRÀM, PHÂN BIỆT TRÀM GIÓ VỚI TRÀM TRÀ
- TRẦN BÌ THẦN DƯỢC TẠI GIA KHÔNG PHẢI AI CŨNG BIẾT
Lưu ý về cây trắc bách diệp
- Tham khảo ý kiến thầy thuốc, bác sĩ chuyên khoa trước khi dùng trắc bách diệp điều trị bệnh tại nhà.
- Không dùng cho người có nhiều đờm, tiêu lỏng nhiều lần trong ngày hoặc bị dị ứng với các thành phần hóa học của trắc bá diệp.
- Bệnh nhân thể hàn thận trọng khi dùng
- Sử dụng thuốc đúng liều lượng và kiên trì để mau thấy được hiệu quả tích cực.
Giá cây trắc bách diệp
Giá của loại cây trắc bách diệp này chỉ đơn giản là vài chục nghìn đồng nhưng với cây lớn hơn khoảng 6 tháng – 1 năm tuổi, nó thay đổi ở mức giá hơn 500.000 đồng / cây. Nếu cây trắc bách diệp cổ thụ lấy gỗ, mức giá được tính theo mỗi mét khối gỗ, đôi khi nó có thể lên đến vài triệu đồng.
Hy vọng qua bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ cây trắc bách diệp và #16 công dụng chữa bệnh không ngờ . Hãy nhớ rằng trước khi sử dụng bạn nên tham khảo qua ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Cùng tìm hiểu thêm nhiều cây thuốc dân gian khác trên blog nhé!
Trả lời