Tuy mọc hoang dại ở khá nhiều nơi tại Việt Nam. Nhưng không phải ai cũng biết được các công dụng chữa bệnh tuyệt vời mà cây chút chít mang lại. Nếu vẫn chưa biết nhiều về Cây chút chít: Loài cây mọc hoang chứa thần dược trị bách bệnh. Hãy cùng dành ít phút theo dõi bài viết dưới đây nhé!
Cây chút chít là gì?
Cây chút chít hay còn có một số tên gọi khác như: lưỡi bò, dương đề, thổ đại hoàng. Tên khoa học của Cây chút chít là Rumex wallichii Meissn. Đây loại cây thuộc họ Rau Răm (Polygonaceae).
Chút chít là một cây thuốc quý. Có thân mọc thẳng đứng, rễ khỏe, có rãnh. Cây có chiều cao đến 1m, ít phân nhánh.
Lá chút chít mọc gần gốc có kích thước lớn hơn các lá mọc phía trên. Phiến lá hình mũi mác dài, hẹp, hai đầu nhọn. Lá nhẵn, mép lá nguyên, hai mặt một màu. Các lá ở phần giữa có cuống và phiến hẹp hơn. Các lá mọc ở trên cùng phiến rất hẹp, hình thuôn dài, bẹ chìa mỏng, khá phát triển. Lá rất dễ bị phá hoại bởi ấu trùng của một số loài côn trùng thuộc bộ Lepidopterap.
Hoa mọc thành chùm ở ngọn và tạo thành những xim mang rất nhiều hoa màu xanh, mọc sát nhau. Trên cụm hoa có nhiều lá hẹp hình đài. Cuống hóa mảnh và có đốt ở phần gốc. Quả nằm trong bao hoa có hình 3 cạnh.
Dược liệu: Mấu rễ tròn có chiều dài 10-20cm, đường kính 1-1,5cm. Vỏ ngoài có vết nhăn dọc, vết cắt ngang không bằng phẳng, có màu vàng nâu hoặc nâu tươi, mùi thơm nhẹ.
Phân bố và thu hái cây chút chít
Tại Việt Nam, cây chút chít mọc dại khá nhiều ở bờ ruộng ẩm, trong các đất ruộng sâu. Phổ biến ở các tỉnh Hà Tây, Hà Nội, Nam Hà ở Lâm Đồng. Cây xuất hiện nhiều từ tháng 11-12 cho đến tháng 6.
Phần rễ của cây chút chít được thu hái quanh năm. Thời điểm thu hoạch tốt nhất là vào tháng 8,9,10 (mùa thu đông). Rễ được đào về, rửa sạch. Sau đó cắt bỏ rễ con, để nguyên củ hoặc thái mỏng rồi đem đi phơi hoặc sấy khô.
Thành phần hóa học của cây chút chít
Trong thành phần của rễ và lá cây chút chít có chứa antraglucozit. Bao gồm rumicin, emodin, acid chrysophanic, crizarobin, tamin, nhựa. Tỷ lệ antraglucozit toàn phần trung bình là 3-3,4%. Trong đó có khoảng 2,54% ở dạng kết hợp và 0,47% ở dạng tự do.
Chút chít theo đông y có tính lạnh, vị đắng. Mang lại công dụng thanh nhiệt, thông đại tiện và sát khuẩn. Phần lá và rễ của cây chút chít đun nước tắm có thể trị ghẻ. Lá non còn có thể được hái làm rau ăn.
Tác dụng của cây chút chít
Cây chút chít: Loài cây mọc hoang chứa thần dược trị bách bệnh. Có thể kể đến các tác dụng của cây chút chít nổi bật như:
- Chữa mẩn ngứa do nóng.
- Chữa trị mụn nhọt gây sưng đau chưa vỡ mủ.
- Chữa chứng táo bón.
- Trị ngứa ngáy có trùng.
- Chữa đại tiện ra máu.
- Trị ngứa ngáy lâu ngày không khỏi.
- Trị mụn trứng cá và ghẻ.
- Chữa bệnh viêm amidan cấp tính.
- Chữa trị bệnh trĩ nội ra máu, đau nhức đứng ngồi không yên.
- Chữa hắc lào.
- Chữa đầu nổi vảy trắng.
- Chữa đại tiện bí.
- Chữa trị bệnh xuất huyết nội, tím do dị ứng.
- Chữa bệnh viêm da thần kinh, ngưu bì tiễn.
- Có tác dụng như thuốc xổ.
- Chữa da mặt nổi từng vết đỏ như đồng tiền lớn.
- Trị da nổi lên từng đám nhỏ kết thành về, ra mồ hôi thì ngứa.
Xem thêm:
- CÂY CỎ MÁU LÀ GÌ? CÔNG DỤNG CÂY CỎ MÁU ĐỐI VỚI SỨC KHỎE NGƯỜI DÙNG
- CÂY CHÓ ĐẺ RĂNG CƯA CÓ TÁC DỤNG GÌ TỐT TRONG CHỮA BỆNH?
- CÂY ĐẠI BI VÀ 20+ TÁC DỤNG CHỮA BỆNH ÍT AI BIẾT
Liều dùng của chút chít
Rễ chút chít được sử dụng để làm thuốc nhuận tràng hay tẩy xổ, chữa táo bón, bí đại tiện. Liều dùng để nhuận tràng là 1–3g, để tẩy xổ khoảng 4–6g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột. Có thể dùng riêng hoặc phối hợp cùng các vị thuốc khác.
Nhân dân còn dùng lá chút chít tươi giã nát rồi bôi ngoài để chữa hắc lào hoặc dùng nước sắc của lá, rễ để rửa các mụn ghẻ lở.
Một số bài thuốc điều trị từ cây chút chít
Người bệnh có thể tham khảo một số bài thuốc dưới đây:
Viên chút chít nhuận tràng
- Bài thuốc 1: Mỗi viên gồm bột chút chít 0,5g, bột cam thảo 0,3g, diêm sinh 0,15g, bột hồi 0,04g. Để nhuận tràng: uống 1–2 viên/ngày, để tẩy: uống 3–6 viên hoặc 8 viên/ngày. Uống vào buổi tối.
- Bài thuốc 2: Dùng rễ Dương đề sắc với 1 ch n nước còn 6 phân uống lúc nóng (Thánh Huệ Phương).
- Bài thuốc 3: Dễ Dương đề 15g sắc uống (Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
- Bài thuốc 4: Rễ Dương đề tươi 30g, thịt heo 120g, nửa kg. Nấu cho thịt mỡ nhừ, lấy nước nấu và ăn thịt (Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
Chữa bí đại tiện
Rễ tươi chút chít 8–12g nhai sống hay sắc nước uống. Người bệnh nên kiên trì sử dụng để thấy hiệu quả.
Thuốc tẩy xổ
Chút chít thái mỏng 8g, cam thảo 4g, thêm 400ml nước. Đem sắc còn 150ml rồi chia làm nhiều lần uống trong ngày.
Chữa hắc lào và các loại lở ngứa
Bột rễ chút chít 100g, rượu 500–600ml. Ngâm 10 ngày rồi lấy ra bôi vào các vết hắc lào đã được vệ sinh sạch sẽ. Có thể dùng bôi ghẻ, trứng cá. Cành lá chút chít sắc nước ngâm rửa hoặc lấy rễ chút chít mài với giấm/cồn để bôi ngoài da.
Khắc phục ngứa ngáy có trùng
Dùng rễ cây Dương đề, đâm nát trộn mỡ heo bỏ vào tý muối xức hàng ngày (Ngoại Đài Bí Yếu).
Chữa hầu tý
Dùng rễ cây Dương đề loại nguyên 1 củ, quyết với giấm lâu năm rịt lên cổ (Thiên Kim Phương).
Chấm dứt đầu nổi vẩy trắng
Dùng rễ cây Dương đề đâm với nước mật của con dê xức vào (Thánh Huệ Phương).
Trị đại tiện ra máu
Dùng rễ cây Dương đề sắc còn nguyên vỏ, gừng giã mỗi thứ nửa chén rồi sao đỏ, tẩm giấm bỏ bã sắc uống (Vĩnh Loại Kiềm Phương).
Trên mặt nổi từng vết đỏ như đồng tiền lớn
Dùng Đại hoàng 120g đâm lấy nước, Xuyên sơn giáp 10 cân đốt tồn tính, Xuyên tiêu (tán bột) 15g, gừng sống 120g đâm lấy nước, trộn lại nghiền nát, lấy vải bọc lại sát vào, nếu khô bỏ dấm vào sát tiếp (Lục Thị Tích Đức Đường).
Da nổi lên từng đám nhỏ kết thành về ra mồ hôi ngứa.
Dùng rễ Dương đề hai lượng, Khô phàn 6g, Khinh phấn 3g, Sinh khương nửa lượng, tất cả quyết nhuyễn lấy nước rửa, dùng tay cạo cho lóc vẩy để thuốc thấm vào (Lục Thị Kinh Nghiệm Phương).
Ngứa lâu ngày không khỏi
Dùng rễ cây Dương đề đâm vắt lấy nước bỏ vào một chút Khinh phấn trộn sệt sệt xức vào 3-5 lần thì khỏi (Giản Yếu Tế Chúng Phương).
Công hạ gấp trong bệnh bí ỉa
Dùng 2-9g, Dương đề, nhai sống hoặc sắc uống, nếu không ra dùng Dương đề 9g, Chỉ xác 9g, Mộc thông 6g sắc uống, sau 1 giờ chưa đi thì sắc nước thứ 2 uống tiếp (Kinh nghiệm dân gian).
Chữa ghẻ hoặc trứng cá
Dùng rễ bột Dương đề 90g, ngâm với rượu 600, chừng 500ml trong 10 ngày, lọc lấy nước xứ vào nơi hắc lào, có thể dùng để bôi ghẻ hoặc trứng cá (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).
Trị ngứa ngoài da
Dùng lá tươi Dương đề giã nát ,sát nhè nhẹ nơi ngứa (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).
Ngưu bì tiển, viêm da thần kinh
Rễ Dương đề 8 chỉ, Khô phàn 6g. Tất cả tán bột trộn chung với dấm xức vào nơi đau ngứa, ngày 1-2 lần ( Dương Đề Căn TánLâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).
Lưu ý khi dùng cây chút chít
- Bên cạnh việc sử dụng làm thuốc. Phần lá non của cây chút chít còn dùng để nấu ăn. Lá non có vị chua nên thường được thêm cùng với món xà lách để tăng thêm hương vị. Lá còn có thể được dùng trong các món súp và nước xốt. Đây cũng là một thành phần cơ bản trong món súp lòng đỏ trứng của người châu Âu.
- Không được dùng cây chút chít cho những người tư hàn và tiêu chảy.
- Trước khi sử dụng cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc và bác sĩ.
Trên đây là thông tin về Cây chút chít: Loài cây mọc hoang chứa thần dược trị bách bệnh. Hy vọng đã mang đến các kiến thức bổ ích cho mọi người về cây thuốc quý này.
Trả lời