10+ TÁC DỤNG TỐT CỦA CÂY TAM THẤT TỐT CHO SỨC KHỎE VÀ CHỮA BỆNH

Cây tam thất là một loại dược liệu quý mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Ngày nay, tam thất còn được sử dụng khá phổ biến trong các bài thuốc Đông y giúp hỗ trợ chữa nhiều căn bệnh đạt hiệu quả đáng kể. Sau đây sẽ là 10+ tác dụng tốt của cây tam thất tốt cho sức khỏe và chữa bệnh. Đừng bỏ qua những thông tin bổ ích này nhé!

Cây tam thất là gì?

Cây tam thất hay còn có các tên gọi khác đó là sâm tam thất, nhân sâm tam thất, kim bất hoán. Tên khoa học là Panax Pseudo ginseng (Burk). F.H.Chen. Đây là loại cây thuộc họ nhà Ngũ gia bì Araliaceae.

Kim bất hoán nghĩa là vàng không đổi. Sở dĩ đặt tên này là ý nói rất quý và tốt, dùng vàng cũng không đổi được.

Tam thất là tên gọi cho rễ phơi khô của cây tam thất. Theo dân gian do cây có 3 lá ở bên trái và 4 lá ở bên phải nên mới có tên đó.

Cũng có người nói tam là ba ý nói thời gian từ lúc gieo tới lúc ra hoa phải mất 3 năm, thất là bảy ý nói thời gian từ lúc gieo tới lúc thu hoạch rễ phải mất 7 năm. Một số quan điểm khác lại cho rằng tam thất là vì lá có từ 3 tới 7 lá chét.

Đặc điểm cây tam thất

Tam thất là loại cây cỏ nhỏ, sống nhiều năm. Lá mọc vòng gồm 3-4 lá, cuống lá dài từ 3-6 cm. Có 3-7 lá chét dài hình mác trên mỗi cuống lá, có răng cưa nhỏ trên mép lá. Lá chét có cuống dài từ 0,6-1,2 cm.

Hoa mọc ở đầu cành mang hoa thành từng cụm hình tán. Có cả hoa lưỡng tính và đơn tính cùng tồn tại. Lá đài 5, có màu xanh. Cánh hoa 5, có màu xanh nhạt. Nhị 5. Bầu hạ 2 ngăn. Quả mọng có hình thận, lúc chính thì màu đỏ. Mỗi quả mang hai hạt hình cầu.

Thành phần hóa học

Nhằm lý giải, kết luận chính xác về những tác dụng chữa bệnh mà Y học cổ truyền đã tìm ra, các nhà khoa học tiến hành phân tích và cho biết trong củ này chứa:

• Saponin: Có cả 3 dạng Triterpenoid saponin, Steroid saponin và Glicoancaloit dạng steroit. Các chất này tồn tại ở dạng axit, trung tính hoặc kiềm, đem lại hiệu quả kháng nấm, khuẩn và ức chế virus gây bệnh rất tốt. Do vậy, các Đông y sử dụng vị này trị những bệnh viêm nhiễm thực sự có hiệu quả.
• Axit Oleanolic: Nó là dạng thủy phân của saponin, giúp bảo vệ các tế bào gan, chống lại các tác nhân ung thư và ngừa lão hóa.
• Đường khử: Chất này tốt cho người bệnh tiểu đường, có thể dùng thay đường để tạo vị ngọt mà không gây bệnh.

Bên cạnh đó là 16 acid amin khác như:

• Phenylalanin: Dùng nhiều trong điều trị trầm cảm, tăng động ở trẻ nhỏ. Đồng thời đây cũng là chất được y học hiện đại ứng dụng để điều chế thuốc chữa bệnh Parkinson, viêm khớp dạng thấp…
• Leucin: Loại axit amin này đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp Protein. Một số nghiên cứu cho thấy nó giúp làm chậm quá trình suy giảm chức năng cơ bắp ở người già.
• Isoleucin: Isoleucin có trong củ tam thất là một axit amin thiết yếu, giúp con người điều chỉnh lượng đường trong máu. Nếu bị thiếu hụt chúng, bạn rất nhanh đói, chóng mặt và hạ đường huyết.
• Valin: Đây cũng là một chất giúp cải thiện, sửa chữa mô cơ, tăng độ bền và năng lượng cho cơ thể.
• Prolin: Đối với cơ thể, chất tự nhiên này trong củ tam thất giúp làm lành các tổn thương ở da và sửa chữa tổn thương niêm mạc ruột. Đồng thời chúng có tác dụng tốt với khớp xương bị viêm.
• Histidin: Đây cũng là một hoạt chất tự nhiên quý trong củ tam thất. Nó đóng vai trò là chất làm giảm tiết dịch vị dạ dày, bảo vệ thận và tăng khả năng dẫn truyền thần kinh. Ngoài ra nó cũng tác động đến việc sửa chữa mô và tế bào máu.
• Lysin: Khi cung cấp cho cơ thể chất này, chất béo sẽ được vận chuyển qua tế bào và đốt cháy để tạo ra năng lượng.
• Cystein: Củ tam thất còn chứa nhiều Cystein. Đây là một loại dược liệu dùng nhiều trong điều trị bệnh viêm da, trị mụn trứng cá và bảo vệ tóc khỏi hư tổn, gãy, rụng.

Ngoài ra, trong mỗi củ cây này cũng có nhiều khoáng chất tốt cho sức khỏe như sắt và canxi. Nó bồi bổ vào hệ xương và máu, giúp bạn khỏe mạnh và hoạt động tốt hơn.

Về phân bố, thu hái và chế biến tam thất

Cây tam thất được trồng ở các vùng núi cao từ 1200-1500 m. Chủ yếu tại một số vùng như Phà Lùng, Bát Xát, Mường Khương (tỉnh Lào Cai), Đồng Văn (tỉnh Hà Giang), Cao Bằng. Bên cạnh đó còn có ở một số vùng ở Trung Quốc như Quảng Tây, Vân Nam, Giang Tây, Hồ Bắc, Tứ Xuyên,…

Đó phải là những nơi sườn núi, có ít gió mạnh. Cần phải làm hàng rào bảo vệ để chống sóc, chuột ăn củ và phải có dàn che nắng.

Đất trước khi trồng 1 năm phải được làm rất kĩ và bón phân đầy đủ. Chia thành các luống dọc cách nhau khoảng 1m. Thu hoạch hạt ở những cây từ 3-4 tuổi vào tháng 10-11. Gieo luôn vào vườn ươm và phải đợi tới tháng 2-3 năm sau cây mới mọc.

Đợi 12 tháng sau, vào tháng riêng hoặc tháng 2 đào lấy cây con. Bỏ lá gốc mang trồng chính thức. Có thể thu hoạch sau 3 năm. Những cây càng lâu năm thì củ càng to và càng quý.

Sau khi thu hoạch, làm vệ sinh sạch sẽ, bỏ bớt rễ con, mang phơi năng cho hơi héo. Rồi đem vò, lăn cho mềm. Tiếp tục phơi cho hơi héo, lại đem vò, lăn cho mềm. Thực hiện liên tục từ 3-5 lần rồi mới phơi cho khô hẳn. Một số người còn cho vào túi gai lắc để rễ thành đen bóng.

Tác dụng của cây tam thất

10+ tác dụng tốt của cây tam thất tốt cho sức khỏe và chữa bệnh bao gồm:

• Kìm hãm sự phát triển của khối u, ngăn chặn di căn của tế bào ung thư, kéo dài thời gian sống cho các bệnh nhân ung thư.
• Kích thích tinh thần, chống trầm uất.
• Tiêu sưng, tiêu máu, cầm máu: Những trường hợp bị chảy máu do tai nạn, chấn thương, máu ứ do phẫu thuật, bầm tím, tụ máu phầm mềm có thể dùng bột tam thất rắc lên sẽ giúp cần máu nhanh chóng.
• Bảo vệ tim mạch, loại bỏ tác nhân gây ra loạn tim: Noto ginsenosid là chất có trong tam thất có tác dụng làm giãn mạch, ngăn ngừa chứng xơ vữa động mạch, gia tăng khả năng chịu đựng của cơ thể trong trường hợp thiếu oxy.
• Là thuốc bổ giúp điều hòa miễn dịch, tăng sức đề kháng, tăng lực.
• Điều trị đau thắt lưng.
• Chữa bạch cầu mạn tính và bạch cầu cấp.
• Chữa bầm tím do ứ máu (cả ứ máu trong mắt).
• Chữa thấp tim.
• Phòng và điều trị đau thắt ngực.
• Trị thống kinh (trước kỳ kinh bị đau bụng).
• Kìm hãm sự phát triển của tế bào khối u và phòng ngừa di căn.
• Chữa đau thắt ngực do bệnh mạch vành.
• Cầm máu.
• Trị băng huyết, thổ huyết, chảy máu cam, rong kinh, kiết lỵ ra máu.

Xem thêm:

• CÂY TẦM BÓP – LOẠI CÂY MỌC HOANG HÌNH THÀNH NHIỀU BÀI THUỐC QUÝ
• 10 CÔNG DỤNG CỦA CÂY TẦM GỬI TRONG CHỮA BỆNH
• CÂY CƠM NGUỘI VÀ 10 TÁC DỤNG CHỮA BỆNH THÚ VỊ ÍT AI BIẾT

Công dụng và liều dùng tam thất

Cây tam thất theo đông y có tính ôn, vị ngọt, hơi đắng, vào 2 kinh là can và vị. Có công dụng cầm máu, hành ứ, tiêu thũng dùng chữa chảy máu cam, thổ huyết, lỵ ra máu, bị đòn tổn thương, ung thũng, đẻ xong máu hôi không sạch.

Dân gian thường dùng tam thất để cầm máu khi bị đánh tổn thương, chảy máu, sưng đau do ứ huyết. Mỗi này sử dụng từ 4-8g ở dạng thuốc bột hoặc sắc. Dùng ngoài để cầm máu tại chỗ. Cây tam thất là vị thuốc bổ quý không kém gì nhân sâm. Có thể dùng thay nhân sâm.

Các bài thuốc từ tam thất

Củ tam thất chữa bệnh gì là câu hỏi đến nay vẫn chưa có lời giải đáp đầy đủ nhất. Tuy nhiên có thể khẳng định rằng đây là vị thuốc quý, có tác dụng trị nhiều bệnh. Trong dân gian, Y học cổ truyền có các bài sử dụng vị này như sau:

Bài thuốc trị ứ huyết

Trúng độc ở trong, tác động vật lý từ ngoài vào khiến da bầm tím, có cục máu ứ nên lấy củ tam thất nam hoặc tam thất bắc đều được, đem làm sạch, tán bột. Dùng 2 – 3g bột pha với nước ấm uống mỗi lần. Ngày tiến hành như vậy 3 lần, mỗi lần cách nhau từ 6 – 8 tiếng.

Trị đau thắt ở ngực

Nếu bạn bị đau thắt ở ngực không rõ nguyên nhân, cần đi khám bác sĩ chuyên khoa và nhờ tư vấn thêm về cách chữa bằng củ tam thất như: dùng phần bột hòa với nước ấm theo tỷ lệ 3 – 6g/500ml. Mỗi ngày uống 1 cốc như vậy trước hoặc sau bữa ăn đều được. Tiến hành cho đến khi tình trạng đau thắt ngực thuyên giảm hẳn thì ngưng.

Trị ra máu sau sinh

Phụ nữ sau sinh bị rong huyết kèm mùi hôi tanh có thể dùng củ tam thất đem làm sạch, phơi khô rồi tán bột mịn, dùng khoảng 100g. Mỗi sáng và tối lấy 8g hòa với nước gạn từ nồi cơm đang sôi để uống. Có thể uống thêm cả bữa trưa để gia tăng hiệu quả. Lặp lại nhiều ngày đến khi không còn thấy máu chảy ra nữa.

Chữa suy nhược cơ thể

Lấy 12g tam thất kết hợp lượng tương ứng hương phụ. Thêm vào đó 40g sâm bố chính và lượng tương ứng ích mẫu. Cuối cùng cho vào thang thuốc 20g kê huyết đằng. Đem tất cả số nguyên dược liệu này đi làm sạch và tán bột mịn, sau đó bảo quản trong lọ thủy tinh kín. Mỗi ngày dùng 30g hỗn hợp bột để sắc lấy nước cô đặc uống.

Tùy vào mức độ suy nhược cơ thể mà thuốc cho tác dụng nhanh hay chậm. Liều lượng có thể gia giảm theo chỉ định của thầy thuốc.

Trị thiếu máu sau sinh

Không chỉ rong huyết, ra máu hôi, chị em sau sinh còn vì vậy mà trở nên thiếu máu. Dùng tam thất tán bột mịn mỗi ngày 6g. Kết hợp với tam thất tần và gà ác nguyên con nấu thành món ăn cho sản phụ.

Trị đau bụng kinh

Chị em phụ nữ hay đau bụng dưới trong những ngày nguyệt san, kèm theo đó là lượng huyết kinh nhiều, dùng từ 6 – 10g củ tam thất nam đem sắc lấy nước uống hàng ngày. Hoặc lấy lượng nhiều hơn ngâm với rượu gạo thật kỹ. Trước kỳ kinh khoảng 1 tuần thì uống rượu thuốc tam thất hoặc nước sắc này. Dùng đến trước ngày kinh thì dừng.

Chữa đau tức thắt lưng

Lấy bột tam thất trộn với bột hồng nhân sâm với tỉ lệ 1 : 1. Sau đó mỗi ngày dùng 4g trên pha với nước đun sôi để ấm uống trong ngày. Ngày dùng 2 lần, mỗi lần cách nhau khoảng 12 tiếng.

Chữa bệnh bạch cầu cấp và mãn tính bằng củ tam thất

Bạch cầu là bệnh ung thư xảy ra nhiều ở trẻ nhỏ với tỉ lệ lên đến trên 31%. Làm thế nào để giúp trẻ chung sống với tình trạng này là câu hỏi không chỉ giới Y học hiện đại quan tâm. Từ lâu, Đông y cũng đã phát hiện ra và tìm cách chữa trị, một trong số đó chính là dùng củ tam thất.

Người ta lấy 6g tam thất kết hợp với 10g nụ hồng hoa. Thêm vào 14g tần quy cùng lượng tương ứng mẫu đơn đỏ và xuyên khung. Rửa thật sạch rồi cho vào ấm đất sắc từ từ cho nước cạn dần, dược tính cô đặc trong nước. Sau đó chắt phần dung dịch đặc cho người bệnh uống. Kiên trì tiến hành như vậy mỗi ngày và duy trì lâu dài, triệu chứng bệnh sẽ giảm.

Chữa cao huyết áp

Dùng củ tam thất nam đem rửa sạch, phơi khô. Lấy 12g củ này đã phơi khô, kết hợp cùng 16g củ gấu. Đem rửa lại tất cả rồi thái nhỏ, sau đó cho vào ấm đun sôi kỹ với 500ml nước. Khi nước còn lại khoảng 30ml thì tắt lửa, chắt ra làm 3 phần. Sử dụng trong ngày gần với các bữa ăn để xử lý tình trạng bệnh. Nên dùng nhiều ngày thường xuyên để hỗ trợ ngừa thay đổi huyết áp.

Trị tiểu ra máu

Người bệnh tiểu tiện có nước sẫm màu, thậm chí thấy vết máu đông hoặc thành tia, có thể dùng: 4g bột củ tam thất kết hợp với nước sắc từ cỏ bấc đèn và 200ml nước gừng. Trộn vào nhau và cho người bệnh uống ngày 2 lần đến khi hết bệnh.

Có thể nói thuốc trị bệnh bằng củ tam thất rất đa dạng, phong phú. Trong đó, nhiều tình trạng khó chữa khỏi bằng dược phẩm khác nhưng đôi khi lại tiến triển tốt khi dùng tam thất. Tuy nhiên, không vì thế mà bạn có thể tùy tiện uống củ tam thất. Nên thận trọng hỏi ý kiến chuyên gia về công dụng, cách dùng vị này.

Những lưu ý khi sử dụng

Hiện nay, hoa tam thất được sử dụng rất phổ biến trong đời sống giúp tăng cường sức khỏe. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và mang đến công dụng tốt nhất, bạn cần chú ý những điều sau:

• Những người có thể chất hàn lạnh không nên sử dụng, bởi sẽ khiến người dùng càng cảm thấy lạnh hơn.
• Phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt cũng không nên sử dụng, bởi có thể khiến kinh nguyệt ra nhiều hơn.
• Những người đang bị cảm lạnh cũng nên tránh dùng hoa tam thất.
• Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi cần cẩn trọng khi dùng.
• Phụ nữ có thai không tự ý sử dụng.
• Không nên sử dụng quá nhiều và trong thời gian dài vì có thể ảnh hưởng đến dương khí của cơ thể.

Hy vọng qua bài viết trên đây đã giúp mọi người biết được 10+ tác dụng tốt của cây tam thất tốt cho sức khỏe và chữa bệnh. mặc dù có giá trị tốt cho sức khẻo và chữa bệnh. Nhưng để đảm bảo an toàn hãy trao đổi cụ thể với thầy thuốc trước khi sử dụng. Tìm hiểu thêm nhiều cây thuốc dân gian khác trên Blog nhé!

Blog Nguyễn Tuấn Hùng